ALANYAZIN eğitim konulu bilimsel çalışmaları tanıtan, inceleyen, değerlendiren, kavramsallaştıran, yorumlayan ve sentezleyen eleştirel ve bütünleyici bilimsel makaleler yayınlar. e-ISSN: 2718-0808
Öne çıkarılan
ALANYAZIN
Okul yöneticiliğinin bir uzmanlık alanı olarak tanımlanmasına ilişkin tartışmaların, 2023 Eğitim Vizyonu’nda yer verilen ilgili hedeflerle yeniden gündeme geldiği görülmektedir. Yasalaşması düşünülen öğretmenlik meslek kanunu kapsamında okul yöneticiliğinin meslek tanımının ve kariyer evrelerinin belirlenmesi beklenmektedir. Türkiye’de okul yöneticiliğine ilişkin tartışmaların tarihi gelişiminde MEŞ’lerde alınan kararlar önemli bir yer tutmaktadır. MEB tarafından 2-6 Aralık 2014 tarihleri arasında düzenlenen 19. ve son MEŞ’in ana gündem maddelerinden biri de “Eğitim Yöneticilerinin Niteliğinin Artırılması” olarak belirlenmişti. Bu çalışmada 19. MEŞ da dahil olmak üzere 1981’den bu yana yapılan şuralarda okul yöneticiliği ile ilgili tartışılan konular ve alınan kararlar derlenmiş ve analiz edilmiştir.
Hangi alanda olursa olsun şiddetin varlık göstermesi, toplum içinde yer edinmesi, insanlar tarafından davranış haline getirilmesi, içinde bulunulan toplumla ve o toplumun özellikleri ile yakından ilişkilidir. Tek bir alan içerisinde bile olsa şiddetin varlığı etkin ve kalıcı çözüm üretilmesini engelleyebilir. Bu nedenle okulda şiddetin azaltılması için yapılacak çalışmalar sadece okul etkinlikleri ile sınırlı kalmamalıdır. Bu sorunun çözümünde makro politikalar geliştirilerek toplumsal katılım sağlanmasıyla etkili ve kalıcı çözümler üretilmelidir. Bu açıdan bakıldığında bu çalışmanın amacı, şiddetin okul bağlamında ele alınması ve çözümlenmesine yönelik güvenli okul ortamı geliştirme aşamasında okulda şiddetin azaltılmasına yönelik görüş ve önerilerde bulunmaktır.
Dünya genelinde eğitim alanındaki en büyük sorunlardan biri de eğitim eşitsizliğidir. Eğitimde eşitsizliği; cinsiyet temelli eşitsizlikler, sosyoekonomik altyapıdan kaynaklanan eşitsizlikler, etnik kökene dayanan eşitsizlikler ve okul-öğretmenden doğan eşitsizlikler olarak sınıflandırmak mümkündür. Cinsiyet temelli eşitsizliklerin temelinde toplumun yüzyıllardır bireylere yüklediği cinsiyet temelli görevlerin, sosyoekonomik temelli eşitsizliklerin zemininde bireylerin okul öncesi dönemde aileden aldıkları temel eğitimin, etnik kökene dayalı eşitsizliklerde de dil faktörünün büyük etkisi olduğu görülmektedir. Yaşanan eğitim eşitsizliğinin asıl neden ve nedenlerinin neler olduğunu tespit etmek, eşitliği sağlama yolunda uygulanacak politikaları ve alınacak kararları belirleyebilmek için önemlidir. Eğitim eşitsizliği düzeyini ve bunun altında yatan nedenleri belirlemek adına kullanılan araçlardan biri PISA sınavlarıdır. Bu çalışmada Türkiye için eğitimde eşitsizlik kavramı PISA sonuçlarının değerlendirilmesiyle farklı boyutlarıyla tartışılacak, nedenleri ve çözümleri üzerinde durulacaktır.
Okul içerisinde veli/aile katılımının arttırılması, dönüşen ve gelişen eğitim sistemlerinin güncel hedeflerindendir. Araştırmalar eğitimde sağlanan veli/aile katılımının öğrencinin akademik, sosyal ve kişisel gelişiminde pozitif yönde etki göstermektedir. Eğitimdeki tüm paydaşların çocuk için ortak fayda ilkesinde buluştuğu düşünüldüğünde; ülkemizde bu katılımın arttırılması için uzun süredir yürürlükte olan yönetmelikler, güncelde gerçekleştirilen hedefler ve eğitim paydaşlarının kendi çabaları bulunmaktadır. Ancak tüm çabalara rağmen mevcut durumda aktif katılımın sağlanmasının karşısında belli başlı engeller de göze çarpmaktadır. Çalışmada aile/veli katılımının eğitim sistemi içerisindeki mevcut durumu ve karşısındaki engeller anlatıldıktan sonra öneriler ile katılımın arttırılması için çözümler üretilmeye çalışılmıştır.
Bu makale; değişen ve gelişen teknolojiler ile artan etkileşim düzeyi sonucunda toplumsal yapıların daha karmaşık hâl almasının okullarda da kendini göstermeye başlaması ve öğrenci grupları arasında oluşan bu çeşitlilik sonucu bazı dezavantajlı gruplara yönelik ortaya çıkan fırsat eşitsizliği durumuna karşı okul liderlerinin neler yapabileceği konusunda fikir oluşturmayı amaçlanmaktadır. Okul liderlerinin okul içerisindeki sosyal adalet dengesini kurmak için öğretim programlarını yeniden yapılandırılması, yeni liderlik uygulamaları geliştirilmesi ve okullarındaki öğrenciler için yeni bir düzen oluşturulması gerektirmektedir. Çalışmada eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için okul liderlerinin rollerinden ve çeşitli ülkelerden okul yöneticilerinin okullarındaki öğrenciler arasında fırsat eşitliğini sağlamak için geliştirdikleri uygulamalardan bahsedilmiştir.
Okul, yapısı itibariyle işlev ve pratiklere indirgenemeyecek kadar karmaşık bir sistemi tanımlar. İnsanlık, kendi gelişim macerası içinde okulu “çok boyutlu bir yapı” olarak görmüş; gerekliliğini genellikle “hayati” olarak değerlendirmiştir. Son yüzyıla kadar okulun gereksizliğiyle ilgili neredeyse hiçbir ciddi eleştiriye rastlanmaz. Özellikle yeni asrın getirdiği yenilikler, tekçi perspektif, dijital dünya olanakları gibi farklılıklar okulun rolü üzerinde tartışmaların yapılmasına fırsat vermiş ve mevcut rolü sıkça gündem olmuştur. Gattove İllich gibi düşünürlerin çalışmalarıyla okul üzerinden yapılan değerlendirmelerin haklılık payı söz konusu olsa da dikkatle bakıldığında bunların “olumsuz örnekler” üzerinden geliştirilen eleştiriler olduğu görülecektir. Aracın zengin, amacın fakirleştiği dijital çağda okulun meydan okuyucu bir metafor olarak yeniden kurgulanması gerekir.
Bu çalışma Türkiye’de 2012-2018 yılları arasında yayınlanmış okul müdürlerine ilişkin 15 nitel metafor araştırmasını meta sentez yöntemiyle incelemektedir. Çalışma sonucunda okul yöneticilerinin insani yeterliliklerinin, teknik ve kavramsal yeterliliklerine göre; olumlu insani özelliklerinin olumsuz insani özelliklerine göre daha sık vurgulandığı belirlenmiştir. Teknik yeterliliklere ilişkin en sık üretilen kategorilerin eğitim-öğretim faaliyeti üretimi, yöneltme ve güç olduğu belirlenmiştir. Kavramsal yeterliliklere ilişkin en sık üretilen kategorinin bilgi kaynağı ve aktarıcı olduğu tespit edilmiştir.
Bu yazıda, Jacques Rancière’in Cahil Hoca kitabında ortaya koyduğu eğitim yaklaşımı, “öğrenci merkezli eğitim” ve “öğrenmeyi öğrenme”gibi günümüz pedagojik yaklaşımlarının başat kavramlarıyla benzerlikleri açısından değerlendirilmektedir.Bu değerlendirmenin, belirtilen kavramların farklı yönlerden incelenmesi ve eğitimde eşitlik konusunda disiplinler arası yeni doğrultuların oluşturulması açısından eğitim bilimleri alanına katkı sağlaması umulmaktadır.
Bu yazı, M. Bülbül’ün Eğitim Hukuku kitabı üzerine eleştirel bir incelemedir. Yazı, Türkiye’de eğitim hukuku alanının kuram ve uygulama bakımından gelişimini ve durumunu özetleyen bir girişle başlamaktadır. Eğitim hukuku konulu diğer eserler ve yazarlar listelenmiştir. Yazının devamında yazarın akademik ve profesyonel niteliği üzerinde durulmuş, kitabın içeriğine, ele aldığı konulara ve anlatım özelliklerine yer verilmiştir. Yazıda eser hakkında eleştirel değerlendirmelere de yer verilmiştir.
Bu yazıda, öncelikle Covid-19 acil uzaktan öğretim döneminin uzaktan eğitim ve çevrim içi öğrenmeyle farkları üzerinde durulmuştur. Daha sonra, bu dönemin değerlendirilmesinin önemi ve eğitimde bundan sonraki olası doğrultular (yüz yüze eğitimde teknolojiyi daha etkili kullanma, harmanlanmış eğitimi derslerin olağan parçası haline getirme ve acil bir durumda uzaktan eğitim-öğretime hazır olma) üzerinde durulmuştur.